KONFERENCË PËR SHTYP
Fjala e Guvernatorit të Bankës së Shqipërisë, z. Ardian Fullani, mbi vendimmarrjen e politikës monetare të Këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë, 25 shtator 2013

Sot, në datën 25 shtator 2013, Këshilli Mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë mori në shqyrtim dhe miratoi Raportin Mujor të Politikës Monetare. Pasi u njoh me zhvillimet më të fundit ekonomike e monetare në vend, si dhe në vijim të diskutimeve mbi ecurinë e pritur të tyre në të ardhmen, Këshilli Mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë vendosi të mbajë të pandryshuar normën bazë, në nivelin 3.5%.

Në gjykimin e Këshillit, presionet inflacioniste që vijnë nga sektori real dhe financiar i ekonomisë janë dhe do të vazhdojnë të mbeten të ulëta. Këto rrethana e bëjnë të nevojshëm ruajtjen e kahut stimulues të politikës monetare edhe për periudhën në vijim.

Stimuli monetar, i transmetuar nëpërmjet normave të ulëta të interesit bazë dhe injektimit të vazhdueshëm të likuiditetit, krijon kushtet e duhura për respektimin e objektivit tonë të inflacionit në një periudhë afatmesme.

(Më lejoni në vijim të bëj një pasqyrë të zhvillimeve ekonomike e të çështjeve kryesore të diskutuara në mbledhjen e sotme.)

***

Sipas të dhënave të Instat-it, inflacioni vjetor zbriti në vlerën 1.2% në muajin gusht. Rënia e shpejtë e inflacionit gjatë dy muajve të fundit ka ardhur kryesisht si pasojë e rritjes së ulët të çmimeve të ushqimeve, veçanërisht të atyre të stinës. Gjithashtu, në kahun rënës kanë ndikuar inflacionet negative të çmimeve të mallrave të konsumit jo-ushqimor dhe të çmimeve të strehimit. Inflacioni i mallrave dhe shërbimeve të kategorive të tjera të shportës ka qëndruar në vlerat e ulëta pozitive të muajve të mëparshëm.

faktorë me veprim të përkohshëm të ofertës.

Analiza e faktorëve makroekonomikë sugjeron se ecuria e përmbajtur e çmimeve të konsumit vijon të reflektojë në një masë të madhe kërkesën e ulët në ekonomi dhe hendekun negativ të prodhimit. Nivelet e ulëta të shfrytëzimit të kapaciteteve prodhuese kanë frenuar rritjen e pagave, të kostove të prodhimit dhe të marzheve të fitimit. Në të njëjtën kohë, inflacioni i importuar paraqitet i ulët, si pasojë e normave të ulëta të inflacionit në vendet partnere dhe e ecurisë së qëndrueshme të kursit të këmbimit. Së fundi, edhe ecuria e likuiditetit dhe e pritjeve inflacioniste është në linjë me normën e ulët të inflacionit.

Informacioni i ri mbi zhvillimet në ekonominë reale gjatë tremujorit të dytë e të tretë të vitit, është i pakët. Analiza e të dhënave indirekte të disponuara sinjalizon për rritje ekonomike pozitive, por të ulët.

Në ndryshim nga tremujorët e mëparshëm, sektori publik ka qenë nxitësi kryesor i rritjes së kërkesës agregate në tremujorin e dytë, në një kohë që kontributi i eksporteve neto ka qenë lehtësisht negativ. Ecuria e kërkesës së sektorit privat mbetet ende e dobët, duke sinjalizuar për rritje të plogësht të konsumit dhe për tkurrje të investimeve.

Ecuria e treguesve buxhetorë ka reflektuar politikën fiskale ekspansioniste të ndjekur gjatë gjashtëmujorit të parë. Deri në muajin gusht, shpenzimet buxhetore kanë rezultuar 9.2% më të larta se një vit më parë, të nxitura në një masë të konsiderueshme rritja e shpenzimeve kapitale. Nga ana tjetër, të ardhurat kanë regjistruar performancë të dobët, duke shënuar rënie vjetore prej 3.8%. Kjo ecuri është materializuar në një deficit buxhetor rreth 1.3 herë më të lartë se viti i mëparshëm. Rritja e deficitit është reflektuar në rritjen e mëtejshme të raportit të borxhit publik ndaj PBB-së; në fund të tremujorit të dytë ky raport vlerësohet të ketë arritur në nivelin 63.5%.

Për të ardhmen, Këshilli Mbikëqyrës vlerëson se adoptimi i një rregulli fiskal, i cili do të mbështeste në mënyrë efektive dhe transparente qëndrueshmërinë e borxhit publik, do të ishte një hap i duhur drejt reduktimit të primeve të rrezikut dhe drejt disiplinimit afatgjatë të politikës fiskale. Gjithashtu, rregulli fiskal do të krijonte një kuadër konsistent për hartimin e trajektoreve afatmesme të shpenzimeve dhe deficitit buxhetor, të cilat do të mundësonin përmbushjen e njëkohshme të nevojave ciklike të ekonomisë dhe të objektivit afatgjatë të stabilitetit fiskal.

Të dhënat e sektorit të jashtëm të ekonomisë dëshmojnë për kontribut negativ të kërkesës së huaj në rritjen e aktivitetit ekonomik në tremujorin e dytë të vitit, si pasojë e rritjes me 1.5% të deficitit të eksporteve neto në këtë tremujor. Nga ana tjetër, të dhënat e muajit korrik tregojnë për një tkurrje nominale me 14.6% të deficitit tregtar, të shkaktuar kryesisht nga rritja e lartë vjetore e eksporteve, prej 23.9%. Pavarësisht luhatshmërisë afatshkurtër, pozicioni i jashtëm i ekonomisë shqiptare mbetet një nga dobësitë strukturore të saj.

Ai reflekton si konkurrueshmërinë e ulët të produkteve tona në tregjet botërore, ashtu edhe nevojën për një balancë më të mirë afatgjatë të kursimeve dhe të investimeve në ekonomi.

Tregjet financiare janë karakterizuar nga prime në rënie rreziku të inflacionit e të likuiditetit, si dhe nga një përcjellje më e plotë e reduktimeve të normës bazë të interesit në segmente të ndryshme të tregut. Normat e interesit në tregun ndërbankar kanë qëndruar pranë normës bazë dhe kanë shfaqur luhatshmëri të ulët. Në tregun primar, yield-et e letrave me vlerë të qeverisë kanë shënuar një rënie të shpejtë për të gjitha maturitetet, veçanërisht për ato më të gjata, duke zbutur pjerrësinë e kurbës së yield-eve. Rënie të normave të interesit janë shënuar edhe në tregun e depozitave, ndërkohë që normat e interesit për kreditë në lekë vijojnë të shfaqin përgjigje të zbehtë ndaj stimulit monetar të Bankës së Shqipërisë. Përcjellja e plotë e sinjaleve të politikës monetare në tregun e kredive frenohet nga prania e primeve të larta të rrezikut të moskthimit, si dhe nga oreksi i ulët për rrezik nga ana e bankave dhe e bizneseve.

Për rrjedhojë, kredia për sektorin privat është tkurrur me 1.5% në terma vjetorë, e ndikuar nga disa rregullime në bilanc të bankave individuale, por edhe nga ecuria e dobët e kredisë për individë dhe tkurrja e kredisë për biznese.

Duke u ndalur në ecurinë e ekonomisë në të ardhmen, informacion i ri i disponuar lë të pandryshuara projeksionet tona bazë. Në tremujorët e ardhshëm, ekonomia pritet të rritet me norma të ulëta pozitive, por ndjeshëm nën potencial. Në mungesë të hapësirave për një stimul të qëndrueshëm fiskal, rritja e kërkesës agregate në afat të shkurtër pritet të mbështetet nga kërkesa e huaj, ndërkohë që në një afat më gjatë, ecuria e konsumit dhe investimeve private do të përcaktoj në madhësinë e rritjes ekonomike. Rritja nën potencial e ekonomisë do të kushtëzojë prezencën e presioneve të dobëta inflacioniste nga kahu i kërkesës. Gjithashtu, edhe presionet e kahut të ofertës vlerësohen të përmbajtura. Në mungesë të goditjeve të paparashikuara të ofertës, inflacioni vjetor pritet të shënojë vlera të ulëta në tremujorët e ardhshëm.

***

Në përfundim të diskutimeve, Këshilli Mbikëqyrës vendosi të mbajë të pandryshuar normën bazë, në nivelin 3.5%. Këshilli Mbikëqyrës vlerëson se kushtet aktuale monetare sigurojnë përmbushjen e objektivit tonë të inflacionit në periudhën afatmesme, duke ofruar njëkohësisht edhe stimulin e nevojshëm monetar për riaktivizimin e kërkesës private në vend. Në veçanti, rënia e shpejtë e yield-eve gjatë muajit të fundit reflekton nivelin e ulët të normës bazë të interesit, pritjet për inflacion të ulët në të ardhmen, si dhe huamarrjen më të ulët të qeverisë në tregjet e brendshme. Kjo rënie krijon hapësira për reduktimin e normës së interesit të kredisë për sektorin privat. Projektimi i këtij ambienti edhe në të ardhmen do të mundësonte një transmetim më të mirë të politikës monetare në ekonomi.