KONFERENCË PËR SHTYP
Fjala e Guvernatorit të Bankës së Shqipërisë, z. Ardian Fullani, mbi vendimmarrjen e politikës monetare të Këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë, 30 tetor 2013

Sot, në datën 30 tetor 2013, Këshilli Mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë mori në shqyrtim dhe miratoi Raportin Tremujor të Politikës Monetare. Pasi u njoh me zhvillimet më të fundit ekonomike e monetare në vend, si dhe në vijim të diskutimeve mbi ecurinë e pritur të tyre në të ardhmen, Këshilli Mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë vendosi të mbajë të pandryshuar normën bazë të interesit, në nivelin 3.5%.

(Më lejoni në vijim të bëj një pasqyrë të zhvillimeve ekonomike e të çështjeve kryesore të diskutuara në mbledhjen e sotme.)

***

Ekonomia shqiptare është karakterizuar nga rritja e ngadaltë ekonomike dhe nga presione të ulëta inflacioniste, gjatë vitit 2013. Rritja ekonomike u ngadalësua në 1,1% në tremujorin e dytë të vitit, ndërkohë që informacionet e disponuara sugjerojnë për një aktivitet të dobët ekonomik edhe gjatë tremujorit të tretë.

Ecuria e dobët e kërkesës private ka kompensuar impulset pozitive në rritje, të gjeneruara nga stimuli fiskal dhe nga kërkesa e huaj, në gjashtëmujorin e parë. Konsumi dhe investimet e sektorit privat vlerësohen të kenë patur një ecuri të dobët, ndërsa kërkesa e huaj ka vijuar të frenohet nga situata ekonomike e partnerëve tanë tregtarë.

Pasiguria e agjentëve privatë mbi të ardhmen është reflektuar në gatishmëri të ulët për të shpenzuar dhe në kërkesë të ulët për kredi. Kjo pasiguri ka penguar përcjelljen e stimulit monetar në ekonomi. Gjithashtu, edhe politikat konservatore të sistemit bankar kanë ruajtur kushte të shtrënguara kreditimi dhe kanë penguar funksionimin normal të mekanizmit të transmetimit të politikës monetare.

Pavarësisht këtij konteksti, stabiliteti ekonomik e financiar i vendit është ruajtur. Pritjet e agjentëve privatë për inflacionin janë ruajtur pranë objektivit të Bankës së Shqipërisë, duke treguar një perceptim të mirë të sinjaleve të politikës monetare dhe komunikimit të Bankës së Shqipërisë. Sistemi bankar mbetet i shëndetshëm, i mirëkapitalizuar dhe me likuiditetin e nevojshëm për të siguruar rikthimin e ndërmjetësimit financiar në nivele të kënaqshme, me gjithë problemet që lidhen me cilësinë e kredisë.

Inflacioni mesatar vjetor vijoi prirjen ngadalësuese edhe në tremujorin e tretë të vitit, duke qëndruar në nivelin 1.5%. Profili i inflacionit u përcaktua thuajse tërësisht nga kontributi i inflacionit të çmimeve të produkteve bujqësore.

Reduktimi i këtyre çmimeve përtej efektit sezonal të lidhur me plotësimin e kërkesës nga prodhimi bujqësor vendas, është ndikuar edhe nga rënia e çmimeve të importit të ushqimeve të përpunuara në vendet e origjinës. Çmimet e kategorive të tjera të mallrave të konsumit kanë dhënë kontribute të ulëta në inflacionin total, duke u kompensuar ndërmjet tyre.

Niveli i ulët i inflacionit dhe veçanërisht i komponentit afatgjatë të tij, tregon për praninë e hendekut negativ të prodhimit. Dobësia e kërkesës së brendshme ka krijuar kapacitete të pashfrytëzuara në ekonomi dhe ka sjellë presione të dobëta për rritjen e kostove të prodhimit dhe të pagave. Gjithashtu, qëndrueshmëria e çmimeve në tregjet botërore dhe e kursit të këmbimit ka rezultuar në presione të përmbajtura nga inflacioni i importuar. Zhvillimet në ekonominë reale, në veçanti dobësia e kërkesës së brendshme dhe ekspansioni i ulët monetar, kushtëzojnë ruajtjen e normave të ulëta të inflacionit,edhe për periudhën në vijim. Pritjet inflacioniste qëndrojnë të ankoruara dhe në linjë me stabilitetin e çmimeve.

Rritja ekonomike, gjatë tremujorit të dytë, u mbështet nga kërkesa e sektorit publik, ndërkohë që komponentët e tjerë rezultuan të dobët. Shpenzimet konsumatore, ndonëse vlerësohet të kenë qenë më të larta se në tremujorin e parë, nuk kanë arritur të japin një kontribut të rëndësishëm në rritjen ekonomike. Ecuria e këtij komponenti të kërkesës së brendshme vijon të ndikohet nga pasiguria e lartë dhe nga burimet e kufizuara të financimit.

Të përballur me një kërkesë të ulët konsumatore, si dhe në prani të kapaciteteve të pashfrytëzuara dhe të kushteve relativisht të shtrënguara të kreditimit, edhe investimet private kanë mbetur të ulëta.

Zhvillimet në treguesit fiskalë, në 9muajt e parë të vitit, dëshmojnë për një politikë fiskale stimuluese, veçanërisht në gjysmën e parë të tij. Tiparet stimuluese kanë qenë të pranishme si në kahun e shpenzimeve, ashtu edhe në atë të ardhurave. Gjatë kësaj periudhe, shpenzimet buxhetore janë rritur me 8.3% kundrejt vitit të kaluar, të nxitura si nga shpenzimet korrente ashtu edhe nga ato kapitale. Në të njëjtën kohë, të ardhurat kanë shënuar rënie vjetore prej 4%, duke reflektuar rënien e një pjese të madhe të zërave përbërës të tyre. Kjo ecuri e të ardhurave dhe shpenzimeve ka sjellë në një deficit buxhetor rreth 1.25 herë më të lartë se në vitin e kaluar, pjesa më e madhe e të cilit është financuar me instrumente të brendshëm afatgjatë. Dinamika e deficitit buxhetor është reflektuar në rritjen e mëtejshme të borxhit publik.

Të dhënat e sektorit të jashtëm të ekonomisë evidentojnë ecuri të dobët të kërkesës së huaj neto, gjatë tremujorit të dytë të vitit. Eksportet reale neto u ngushtuan me 1.5% gjatë kësaj periudhe, duke kontribuar negativisht në kërkesën agregate.
Ecuria e tyre është përcaktuar në mënyrë të njëkohshme nga rritja e importeve dhe ngadalësimi i eksporteve në terma realë. Të dhënat e tregtisë së jashtme të mallrave për muajt korrik dhe gusht, tregojnë për ngushtim nominal vjetor të deficitit tregtar, në masën 15.1%, gjatë kësaj periudhe. Eksportet shënuan një rritje vjetore prej 15.8% gjatë periudhës në fjalë, ndërsa importet ranë me 3.0%.

Tregjet financiare vijojnë të reflektojnë prime të ulëta të rrezikut dhe inflacionit. Në tregun ndërbankar, vëllimi i tregtimit është rritur dhe normat e interesit kanë shënuar rënie, duke shfaqur njëkohësisht edhe luhatshmëri më të ulët. Në tregun primar, yield-et e letrave me vlerë kanë regjistruar rënie të mëtejshme, veçanërisht ato me maturitet më të lartë. Kurba e yield-eve është zhvendosur poshtë dhe pjerrësia e saj është reduktuar. Rënia e normave të interesit ka vijuar edhe në tregun e depozitave, ndërkohë që në muajin gusht u regjistrua rënie edhe në normat e interesit të kredisë. Pavarësisht këtij zhvillimi, ecuria e kredisë ka qenë e dobët gjatë këtyre muajve.
Kredia për sektorin privat, pas ngadalësimit të vazhdueshëm gjatë pjesës së parë të vitit, është tkurrur në muajt korrik dhe gusht. Në fund të muajit gusht, ajo është 2.0% më e ulët se një vit më parë. Ecuria e kreditimit ka reflektuar kërkesën e dobët të bizneseve dhe individëve për financim, por edhe kushtet e shtrënguara të ofertës për kredi.

Një faktor pozitiv i vënë re gjatë muajve të fundit dhe i inkurajuar nga Banka e Shqipërisë është pastrimi i bilanceve të bankave nga kreditë me probleme pa shpresë rikuperimi. Përtej ndikimit statistikor të tij në afat të shkurtër, pastrimi i bilanceve të bankave është pjesë e një procesi kompleks të administrimit të portofolit të kredive me probleme.

I zbatuar me eficiencë dhe në mënyrë aktive, në afat të gjatë, ky proces krijon premisat për çlirimin e kapaciteteve të kredidhënies në ekonomi dhe për rikuperimin e rritjes së shëndetshme të kredisë.

Analiza e treguesve monetarë tregon për presione të ulëta inflacioniste me natyrë monetare në ekonomi. Rritja vjetore e ofertës monetare është ngadalësuar ndjeshëm, duke zbritur në nivelin 2.7% në muajin gusht. Ky ngadalësim ka ardhur si pasojë e ecurisë më të dobët të prurjeve valutore dhe kërkesës më të ulët për financim të sektorit privat. Nga ana tjetër, rritja e financimit të sektorit publik nëpërmjet bankave, gjatë këtij viti, ka mbështetur rritjen e parasë në ekonomi.

Rritja ekonomike pritet të jetë e dobët në vitin në vazhdim, në prani të dobësimit të kërkesës së huaj dhe mungesës së stimulit fiskal. Ndërkohë, të dhënat e disponuara deri tani nuk japin sinjal për gjallërim të konsumit dhe investimeve në të ardhmen e afërt.

Rritja nënpotencial e ekonomisë do të kushtëzojë rritjen e përmbajtur të çmimeve të konsumit në periudhën e ardhshme. Në mungesë të goditjeve të papritura nga kahu i ofertës, inflacioni vjetor pas 12 muajve pritet të luhatet në intervalin 0.4% - 3.1%, me një probabilitet ndodhjeje 90%.
Parashikimet e mësipërme kushtëzojnë ruajtjen e natyrës stimuluese të politikës monetare edhe përgjatë tremujorëve në vijim. Banka e Shqipërisë do të vazhdojë të furnizojë sistemin bankar me të gjithë likuiditetin e nevojshëm për funksionimin normal të tregjeve financiare.

***

Në përfundim të diskutimeve, Këshilli Mbikëqyrës vendosi të mbajë të pandryshuar normën bazë, në nivelin 3.5%. Këshilli Mbikëqyrës vlerëson se kushtet aktuale monetare mundësojnë arritjen e objektivit tonë të inflacionit në periudhën afatmesme, duke ofruar njëkohësisht edhe stimulin e nevojshëm monetar për riaktivizimin e kërkesës private në vend.