NJOFTIM PËR SHTYP
Fjala e Guvernatorit Sejko në konferencën për shtyp për vendimmarrjen e politikës monetare, 3 nëntor 2021

Të nderuar përfaqësues të medias,

Sot, në datën 3 nëntor 2021, Këshilli Mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë mori në shqyrtim dhe miratoi Raportin Tremujor të Politikës Monetare.

Informacioni i ri i marrë në analizë tregon se ekonomia shqiptare po vijon të rimëkëmbet nga goditjet e marra nga tërmeti dhe pandemia. Kjo ecuri vihet re në rritjen e vëllimit të aktivitetit ekonomik, në zgjerimin e punësimit dhe rritjen e pagave, në përmirësimin e bilanceve financiare të sektorit privat, si dhe në rritjen e qëndrueshme të kredisë bankare.

Po ashtu, informacioni i ri tregon rritje të inflacionit, si në ambientin e huaj dhe në atë të brendshëm. Rritja e inflacionit u diktua kryesisht nga goditjet e ardhura si pasojë e disbalancave midis kërkesës dhe ofertës në tregjet ndërkombëtare. Këto disbalanca priten të jenë të përkohshme dhe efekti i tyre në inflacion pritet të jetë kalimtar. Nga ana tjetër, ndonëse në rritje, presionet e brendshme për rritjen e punësimit, të pagave dhe të inflacionit, janë ende të moderuara.

Parashikimet për të ardhmen mbeten pozitive. Projeksionet tona sugjerojnë se ekonomia shqiptare do të vijojë të rritet në horizontin afatmesëm, e mbështetur dhe nga stimuli monetar, duke krijuar premisa për kthimin e qëndrueshëm të inflacionit në objektiv gjatë vitit të ardhshëm.

Sa më sipër, Këshilli Mbikëqyrës vlerësoi se qëndrimi aktual i politikës monetare mbetet i përshtatshëm.

[ Në vijim, më lejoni të sqaroj më në detaje konkluzionet kryesore të Raportit Tremujor, pritjet tona për të ardhmen, si dhe arsyet që motivuan vendimin e sotëm. ]

Informacioni i ri i marrë në analizë ka qenë në kahun e sipërm të pritjeve tona.

Inflacioni erdhi në rritje gjatë tremujorit të tretë, duke shënuar nivelin mesatar prej 2.4%. Kjo ecuri pasqyroi – në masën më të madhe – goditjet e ofertës të ardhura nga rritja e çmimeve të ushqimeve, të energjisë, të naftës dhe të kostove të transportit, në tregjet botërore.

Efekti i goditjeve të ofertës në inflacion pritet të jetë i pranishëm dhe gjatë tremujorit aktual dhe gjysmës së parë të vitit të ardhshëm, e të vijë në shuarje gjatë periudhës në vazhdim. Ky gjykim bazohet në konsensusin e analizave të institucioneve ndërkombëtare dhe pritjet e tregjeve. Sipas këtij konsensusi, çmimet e naftës, të energjisë dhe të produkteve ushqimore, pritet fillimisht të stabilizohen e më pas të reduktohen gjatë vitit 2022, çka do të zvogëlojë presionin mbi kostot e prodhimit në vend dhe çmimet e konsumit.

Përkundrejt tyre, presionet e brendshme inflacioniste kanë shfaqur një dinamikë rritëse, por graduale dhe ende të përmbajtur. Kjo dinamikë pasqyron zgjerimin ende të pamjaftueshëm të punësimit, të pagave dhe të kostove të prodhimit, si dhe pritjet për inflacion të moderuar nga bizneset dhe tregjet financiare.

Aktiviteti ekonomik në vend po vijon të rimëkëmbet. Sipas të dhënave të INSTAT-it, ekonomia shqiptare u rrit me 17.9% në tremujorin e dytë të vitit. Informacioni indirekt i disponuar sinjalizon një zgjerim të mëtejshëm të saj gjatë tremujorit të tretë.

Rimëkëmbja e aktivitetit ekonomik është mbështetur nga reduktimi i masave kufizuese, rritja e besimit, përmirësimi i ambientit të huaj, si dhe politikat stimuluese ekonomike.

Kjo rimëkëmbje ka pasur një bazë të gjerë. Në terma të kërkesës agregate, ajo pasqyroi rritjen e konsumit dhe të investimeve private, zgjerimin e eksporteve të mallrave e të shërbimeve, si dhe kontributin pozitiv – ndonëse në rënie – të stimulit fiskal. Në terma sektorialë, ajo pasqyroi rritjen e thuajse të gjithë sektorëve e degëve të prodhimit e të shërbimit, me përjashtim të atij bujqësor.

Zgjerimi i kërkesës për mallra e shërbime ka mundësuar rikthimin e aktivitetit ekonomik në nivelet e shënuara para tërmetit dhe pandemisë. Ky rikuperim, prezent si në nivel ekonomie ashtu dhe në nivel sektorial, sugjeron se potenciali prodhues i vendit ka mbetur relativisht i paprekur nga goditjet dhe se pasojat afatmesme dhe afatgjata të tyre në ekonomi do të jenë relativisht të ulëta.

Megjithatë, rimëkëmbja ekonomike ka pasur – deri më tani – një pasqyrim të pjesshëm në tregun e punës. Ndonëse norma e papunësisë zbriti në nivelin 11.6% në tremujorin e dytë, ajo mbetet ende larg niveleve të regjistruara përpara pandemisë. Rikuperimi më i ngadaltë i punësimit dhe pagave është një fenomen i njohur në procesin e rimëkëmbjes. Gjithsesi, ai dikton presione të përmbajtura për rritjen e inflacionit dhe kërkon vijimin e kursit akomodues të politikës monetare.

Politika monetare stimuluese ka vijuar të transmetohet në kosto të ulëta financimi dhe kushte të përshtatshme kreditimi. Tregjet financiare shfaqen të qeta dhe karakterizohen nga vëllime normale tregtimi, nga prime të kontrolluara rreziku dhe nga norma të ulëta interesi. Po ashtu, kursi i këmbimit të lekut shfaqet i qëndrueshëm, duke regjistruar luhatje të përmbajtura, në linjë me ecurinë e faktorëve sezonalë.

Ky ambient financiar ka mundësuar një rritje të shpejtë dhe të qëndrueshme të kredisë për sektorin privat. Portofoli i kredisë bankare u rrit me 8.9% në fund të tremujorit të tretë, i diktuar nga zgjerimi i kredisë në lekë, i kredisë për qëllime investimi dhe i asaj për blerje banese. Ecuria pozitive e kreditimit ka pasqyruar si zgjerimin e kërkesës ashtu dhe përmirësimin e ofertës. Kjo e fundit është ndikuar nga bilancet e shëndetshme të sektorit bankar, ku spikat reduktimi në nivelin 6.5% i raportit të kredisë me probleme në muajin shtator, si dhe nga qasja proaktive ndaj kreditimit e adoptuar nga sektori bankar.

Politika fiskale ka vijuar të ruajë natyrën e saj ekspansioniste gjatë vitit 2021, ndonëse intensiteti i stimulit fiskal ka ardhur në zbehje gjatë muajve të fundit. Deficiti buxhetor u reduktua në 2.7% të PBB-së gjatë tremujorit të tretë, duke pasqyruar një rritje më të shpejtë të të ardhurave në raport me shpenzimet, por ai pritet të vijë në zgjerim gjatë tremujorit të katërt.

Stimuli fiskal pritet të vijë drejt reduktimit gjatë viteve në vijim. Banka e Shqipërisë gjykon se forcimi i qëndrueshmërisë së rimëkëmbjes e bën të nevojshme një rritje të vëmendjes ndaj konsolidimit fiskal. Ky konsolidim rrit hapësirën për përballimin e goditjeve potenciale në të ardhmen, redukton primet e rrezikut në tregjet financiare dhe fuqizon stabilitetin makroekonomik të vendit.

***

Projeksionet tona të skenarit bazë mbeten pozitive. Sipas këtij skenari, ekonomia parashikohet të shënojë një rritje të shpejtë gjatë vitit 2021 dhe të vijojë të rritet me ritme më të ngadalta, por të qëndrueshme, në vitet në vijim. Kjo rritje do të pasqyrojë përmirësimin e besimit dhe të bilanceve financiare të sektorit privat, rritjen e kërkesës së huaj, si dhe ambientin e përshtatshëm financiar. Zgjerimi i kërkesës për mallra e shërbime do të sjellë rritjen e punësimit, të pagave dhe të marzheve të fitimit, në linjë me objektivin tonë të inflacionit.

Në këtë skenar, efekti i goditjeve të ofertës pritet të jetë kalimtar dhe inflacioni pritet të kthehet në objektivin tonë prej 3% gjatë vitit 2022. Po ashtu, sipas këtij skenari, miksi i politikave ekonomike do të mbetet i balancuar: ritmi i konsolidimit fiskal pritet të vijë drejt përshpejtimit gjatë viteve të ardhshme, ndërsa stimuli monetar do të vijojë të mbetet i pranishëm, ndonëse intensiteti i tij do të vijë gradualisht drejt reduktimit.

Balanca e rreziqeve shfaqet e zhvendosur për lart në afatin e shkurtër dhe e balancuar në afatin e mesëm. Nga njëra anë, një rritje më e shpejtë apo më e gjatë në kohë e çmimeve në tregjet ndërkombëtare, si dhe një ritëm më i ngadaltë i konsolidimit fiskal, përbëjnë rreziqe të kahut të sipërm mbi inflacionin. Nga ana tjetër, një rimëkëmbje më e ngadaltë e ekonomisë botërore përbën rrezik të kahut të poshtëm mbi inflacionin.

***

Duke gjykuar mbi sa më sipër, Këshilli Mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë vlerësoi se qëndrimi aktual i politikës monetare është i përshtatshëm për mbështetjen e ekonomisë dhe kthimin e inflacionit në objektiv brenda vitit 2022.

Për këtë arsye, Këshilli Mbikëqyrës vendosi:

• Të lerë të pandryshuar normën bazë të interesit, në nivelin 0.5%;
• Të lerë të pandryshuara normat e interesit të depozitave dhe të kredive njëditore, respektivisht në nivelet 0.1% dhe 0.9%.

Këshilli Mbikëqyrës vlerësoi se materializimi i skenarit bazë – ai i konsolidimit të mëtejshëm të rimëkëmbjes dhe forcimit të presioneve të brendshme inflacioniste – do të kërkojë normalizimin gradual të politikës monetare gjatë tremujorëve në vijim. Po ashtu, përmirësimi i gjendjes së likuiditetit në sektorin bankar do të mundësojë adoptimin e formës tradicionale të ankandeve të injektimit të likuiditetit në sektorin bankar, duke filluar nga tremujori i parë i vitit të ardhshëm. Reduktimi gradual i stimulit monetar do të garantojë respektimin e objektivit tonë të inflacionit dhe do të krijojë premisa për një rritje më të qëndrueshme ekonomike në afatin e mesëm e të gjatë.

Gjithashtu, Këshilli Mbikëqyrës vlerësoi se materializimi i skenarëve të rrezikut do të kërkojë një rishikim të qëndrimit të politikës monetare, duke e afruar në kohë dhe përshpejtuar procesin e normalizimit të politikës monetare, apo duke e shtyrë në kohë dhe ngadalësuar atë.

Në çdo rast, Këshilli Mbikëqyrës vëren se ky qëndrim do të jetë tërësisht në linjë me respektimin e objektivit tonë të inflacionit në afatin e mesëm.