DEKLARATË E BANKËS SË SHQIPËRISË
Mbi kërcënimin e stabilitetit të sistemit financiar në Shqipëri për gjashtëmujorin e dytë të vitit 2003

Banka e Shqipërisë, në zbatim të kërkesave të ligjit, ka vijuar të ushtrojë me përgjegjësi detyrimin e saj ligjor për mbikëqyrjen e sistemit bankar, për identifikimin në kohë dhe për eliminimin e zhvillimeve të cilat mund të përfaqësojnë një kërcënim të mundshëm për mirëfunksionimin e tij. Nëpërmjet respektimit të objektivit kryesor të saj për ruajtjen e stabilitetit të çmimeve, Banka e Shqipërisë ka dhënë një kontribut konkret në rritjen ekonomike në tërësi, si edhe në stabilitetin e sistemit financiar.

Banka e Shqipërisë konstaton se në pjesën e dytë të vitit 2003, u evidentuan zhvillime pozitive në sistemin bankar të cilat do të ndikojnë në qëndrueshmërinë e tij dhe në rritjen e besimit të publikut. Sistemi bankar është tashmë më i pranishëm në ekonominë e vendit nëpërmjet hapjes së degëve të reja nga bankat, nëpërmjet prezantimit të instrumenteve bashkëkohore të shërbimit bankar, nëpërmjet rritjes së kreditimit ndaj ekonomisë etj.. Kjo periudhë ka shënuar edhe konsolidim në veprimtarinë e Agjencisë së Sigurimit të Depozitave, një institucion i rëndësishëm në marrëdhëniet e sistemit bankar me depozituesit.

Ndër treguesit kryesorë të sistemit bankar për vitin e kaluar, përmendim:

Banka e Shqipërisë nuk konstaton ndonjë element, i cili përfaqëson kërcënim për ecurinë e qendrueshme të sistemit bankar edhe në të ardhmen. Megjithatë, si edhe më parë, Banka e Shqipërisë dëshiron ta shfrytëzojë këtë mundësi ligjore për të tërhequr vëmendjen rreth disa zhvillimeve, të cilat janë ose mund të shndërrohen në shqetësime të sistemit bankar. Më konkretisht:

• Banka e Shqipërisë dëshiron të shprehë edhe një herë synimin e saj të vazhdueshëm për reduktimin e parasë cash në ekonominë e vendit, si një ndër zhvillimet e nevojshme në reduktimin e ekonomisë joformale. Banka e Shqipërisë kërkon përfshirjen në këtë proces, me një angazhim edhe më të madh, të të gjithe institucioneve përkatëse të shtetit. Në këtë mënyrë, do të krijohen kushte më të mira për shmangie të evazionit fiskal, për rritje të të ardhurave të buxhetit të shtetit, për reduktimin e ndjeshëm të mundësive për veprimtari financiare të paligjshme, për rritje të potencialeve të sistemit bankar për të ndërmjetësuar në zhvillimin e ekonomisë, si edhe per rritje të mëtejshme të efektivitetit të politikës monetare. Në këtë drejtim, Banka e Shqipërisë inkurajon çdo përpjekje të sistemit bankar që synon afrimin e publikut nëpërmjet ofrimit të shërbimeve bankare bashkëkohore.
• Ndryshimet strukturore në sistemin bankar, duke përfshirë edhe privatizimin e Bankës së Kursimeve, do të ndikojnë në rritjen e shkallës së konkurrencës në sistemin bankar. Ato pritet të shoqërohen me rritjen e kapaciteteve të kreditimit të ekonomisë, me zvogëlim të kostos së kryerjes së shërbimeve bankare dhe me një përfitueshmëri më të madhe për depozituesit. Rritja e konkurrencës mund të sjellë edhe zvogëlimin e marzhit të fitimit për banka të veçanta, gjë që do të vendosë në provë cilësinë e politikave ekzistuese të kreditimit dhe të administrimit të fondeve përkundrejt nevojës së ruajtjes së pjesës së tregut apo të marzhit ekzistues të fitimit. Imponohet kështu, nevoja për rishikimin e politikave ekzistuese të bankave në mënyrë që ato të reflektojnë realitetin e ndryshuar si edhe të pritshëm në mjedisin konkurrues.
• Rritja e kreditimit për ekonominë, është një zhvillim i mirëpritur i cili do t'i japë frymëmarrje më të gjerë aktivitetit prodhues në vend. Kjo rritje, pritet të vijojë edhe gjatë vitit 2004 me një ritëm të lartë. Në këto kushte, ruajtja e cilësisë së kredisë në nivele të pranueshme, fiton rëndësi edhe më të madhe. Për këtë arsye, nevojitet forcimi i mëtejshëm i sistemeve të kontrollit të këtij aktiviteti në banka dhe ndjekja e tij në mënyrë të vazhdueshme. Banka e Shqipërisë shfrytëzon edhe një herë këtë mundësi për të tërhequr vëmendjen e bankave të nivelit të dytë, mbi strukturën e kredisë. Përbërja e saj sipas monedhave si edhe sipas afateve, duhet të reflektojë qëndrimin e bankës ndaj rrezikut aktual të aktivitetit si edhe ndaj zhvillimeve të pritshme në treguesit makrofinanciarë me ndikim të drejtpërdrejtë në pozicionin e kredimarrësit ndaj bankës. Aktualisht, rreth 82 për qind e kredisë është në monedhë të huaj, një shifër e cila duhet të sensibilizoje bankat si edhe publikun mbi nevojën për një trajtim më të kujdesshëm të këtij aktiviteti. Njohja më e studiuar e niveleve aktuale dhe të pritshme të rrezikut nga ana e bankës, do të mundësojë krijimin e rezervave të mjaftueshme në kohën e duhur, si edhe do të shmangë luhatjet e ndjeshme në rezultatin financiar të sistemit. Banka e Shqipërisë gjykon që përpjekjet për krijimin e Zyrës së Informacionit të Kredive nga bankat e nivelit të dytë duhet të intensifikohen, në mënyrë që të realizohet sa më shpejt kjo strukturë me ndikim të rëndësishëm në mirëadministrimin e aktivitetit kreditues të sistemit bankar.
• Pavarësisht nga zhvillimet pozitive në funksionimin e zyrës së Regjistrimit të Pasurive të Patundshme, Banka e Shqipërisë konstaton vështirësi dhe probleme të klientelës së sistemit bankar për të proceduar me regjistrimin e pasurive të patundshme, si pjesë e rëndësishme e sigurisë në procesin e kreditimit. Shpesh, procesi i regjistrimit të pasurive të patundshme, është i shoqëruar me paqartësi dhe vonesa të pajustifikuara, që dëmtojnë procesin e ndërmjetësimit të sistemit bankar dhe kufizojnë rolin e tij në rritjen dhe në zhvillimin e ekonomisë.
• E konsiderojmë të rëndësishme të ritheksojmë nevojën për bashërendim në nxjerrjen dhe në zbatimin e akteve administrative të institucioneve të shtetit, të cilat lidhen me veprimtarinë e sistemit bankar, me marrëdhëniet e tij me klientët dhe me Bankën e Shqipërisë si institucioni mbikëqyrës. Në disa raste kemi vërejtur se aktet rregullative të Bankës së Shqipërisë nuk njihen siç duhet nga institucione të tjera të shtetit dhe atyre nuk iu kushtohet vëmendja e duhur në rastin kur këto institucione ndërveprojnë me sistemin bankar. Këto ngjarje duhet të evitohen pasi, në raste ekstreme, ato mund të behen shkak për cënimin e marrëdhënieve midis sistemit bankar dhe klientëve të tij.

Së fundi, Banka e Shqipërisë shpreh besimin se viti 2004 do të shënojë zhvillime, të cilat do të ndikojnë në konsolidimin e mëtejshëm të sistemit bankar dhe në rritjen e rolit të tij në zhvillimet ekonomike në vend.