NJOFTIM PËR SHTYP
Fjala e Guvernatorit Sejko në konferencën për shtyp për vendimmarrjen e politikës monetare, 6 tetor 2021

Të nderuar përfaqësues të medias,

 

Sot, në datën 6 tetor 2021, Këshilli Mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë mori në shqyrtim dhe miratoi Raportin e Ndërmjetëm të Politikës Monetare.

Informacioni i ri i marrë në analizë tregon një rikuperim të shpejtë të aktivitetit ekonomik në vend, por dhe presione për rritje të inflacionit në Shqipëri dhe në botë. Nga njëra anë, reduktimi i kufizimeve, përmirësimi i besimit të familjeve e bizneseve dhe efektet pozitive të stimulit ekonomik, kanë sjellë rritje me bazë të gjerë të kërkesës për mallra e shërbime. Nga ana tjetër, disbalancat e përkohshme të kërkesës dhe ofertës në tregjet ndërkombëtare kanë sjellë goditje shtesë mbi inflacionin, përtej atyre të diktuar në mënyrë të natyrshme nga rimëkëmbja ekonomike.

Përditësimi i parashikimeve tona konfirmon projeksionet për një rritje të mëtejshme të ekonomisë shqiptare në afatin e mesëm, çka do të krijojë premisa për kthimin e qëndrueshëm të inflacionit në objektiv gjatë vitit 2022.

Megjithatë, materializimi i këtyre projeksioneve mbetet i kushtëzuar nga ecuria e pandemisë, nga qëndrueshmëria e rimëkëmbjes së ekonomisë botërore, si dhe nga ndikimi i goditjeve aktuale të ofertës. Rritja e çmimeve në tregjet botërore do të ketë ndikimin e saj në ecurinë e inflacionit, në vend dhe në botë. Ky ndikim pritet të jetë kalimtar, por ai përbën një faktor rreziku për nivelin e inflacionit dhe – potencialisht – për shpejtësinë e rimëkëmbjes ekonomike.

Duke gjykuar mbi zhvillimet e pritura ekonomike dhe monetare, si dhe balancën e rreziqeve rreth tyre, Këshilli Mbikëqyrës e vlerësoi të nevojshme ruajtjen e kahut stimulues të politikës monetare. Stimuli monetar ka vijuar e do të vijojë t’i shërbejë kthimit të qëndrueshëm të inflacionit në objektiv, si dhe mbështetjes së rritjes ekonomike.

Në vijim do t'ju njoh më në detaje me arsyet e vendimmarrjes.

***

Informacioni i ri i muajve të fundit ka konfirmuar trendet e pritura nga Banka e Shqipërisë, ndonëse rritja ekonomike rezultoi më e shpejtë dhe niveli i inflacionit rezultoi disi më i lartë se to.

Inflacioni shënoi vlerat 2.2% dhe 2.4% në muajt korrik e gusht, duke ardhur në rritje kundrejt gjashtëmujorit të parë të vitit. Rritja e inflacionit pasqyroi, më së shumti, rritjen e çmimeve të ushqimeve dhe të naftës, ndërkohë që inflacioni i artikujve të tjerë të shportës nuk pësoi ndryshime të ndjeshme.

Në këndvështrimin makroekonomik, rritja e inflacionit pasqyroi goditjet që vijnë nga ambienti i huaj, si pasojë e rritjes së çmimeve në tregjet ndërkombëtare. Çmimet e lëndëve të para, të ushqimeve dhe të produkteve energjetike, kanë njohur një rritje të shpejtë gjatë muajve të fundit. Kjo rritje ka pasqyruar si rimëkëmbjen e kërkesës botërore, ashtu edhe vështirësitë që ka pasur rikthimi i ofertës në nivelet e parakrizës. Projeksionet aktuale flasin për një normalizim të situatës gjatë vitit të ardhshëm, duke sugjeruar se ndikimi i saj në çmimet finale të konsumit do të jetë i ndjeshëm, por kalimtar. Megjithatë, ecuria e çmimeve të produkteve energjetike dhe të lëndëve bazë vijon të mbetet në vëmendjen e bankave qendrore në të gjithë botën.

Nga ana tjetër, presionet inflacioniste të gjeneruara nga ekonomia e brendshme paraqiten në rritje, por ende të përmbajtura. Kjo ecuri diktohet nga një rritje e punësimit dhe e pagave, e cila është ende e pamjaftueshme për kthimin e inflacionit në objektiv.

Sipas të dhënave të INSTAT-it, rritja ekonomike shënoi nivelin 17.9% në tremujorin e dytë të vitit. Kjo ecuri sugjeron se ekonomia shqiptare ka rikuperuar thuajse tërësisht humbjet në aktivitetin ekonomik të shkaktuara nga tërmeti dhe pandemia. Analiza e të dhënave të disponuara tregon se rritja e tremujorit të dytë pasqyron jo vetëm efektin e fortë bazë të rënies së fortë ekonomike gjatë tremujorit të dytë të vitit të shkuar, por edhe gjerësinë dhe forcën e faktorëve që kanë ushqyer rritjen në gjysmën e parë të vitit. Po ashtu, analiza e të dhënave indirekte sugjeron për norma të shpejta rritjeje edhe gjatë tremujorit të tretë.

Rritja e aktivitetit ekonomik shfaqet me bazë të gjerë. Në terma të kërkesës agregate, ajo pasqyroi zgjerimin e konsumit dhe të investimeve private, rritjen e shpenzimeve buxhetore, si dhe zgjerimin e eksportit të mallrave e shërbimeve. Në terma sektorialë, ajo pasqyroi zgjerimin e njëkohshëm të aktivitetit ndërtues, të aktivitetit industrial dhe të atij të shërbimeve.

Përmirësimi i aktivitetit ekonomik ka filluar të pasqyrohet në tregun e punës, ndonëse rikuperimi i tij mbetet i pjesshëm. Punësimi u rrit me 1.1% gjatë tremujorit të dytë, ndërsa shkalla e papunësisë zbriti në nivelin 11.6%. Pavarësisht tendencave përmirësuese, punësimi vijon të jetë më i ulët dhe shkalla e papunësisë më e lartë se nivelet e parapandemisë. Kthimi i ekonomisë në punësim të plotë duket se kërkon më shumë kohë dhe mbështetje të vazhduar me stimuj makroekonomikë.

Politikat fiskale dhe monetare kanë siguruar mbështetjen e duhur për rimëkëmbjen ekonomike.

Stimuli fiskal mbetet në territor pozitiv, por intensiteti i tij ka ardhur në zbehje gjatë muajve të fundit. Kjo ecuri është kushtëzuar nga ngadalësimi i ritmit të kryerjes së shpenzimeve publike kundrejt normave të larta të mbledhjes së të ardhurave. Për vitet në vijim, Banka e Shqipërisë pret një kthim në kahun konsolidues të orientimit të politikës fiskale. Kjo do t’i shërbente si rritjes së hapësirave të reagimit ndaj goditjeve potenciale në të ardhme, ashtu dhe sekuencimit të duhur të normalizimit të politikave.

Stimuli monetar ka siguruar një mjedis financiar të favorshëm për rritjen e ekonomisë dhe kthimin e inflacionit në objektiv. Tregjet financiare funksionojnë normalisht, kostot e financimit të sektorit publik dhe privat janë të ulëta, dhe bilancet e sektorit bankar paraqiten të shëndetshme. Po ashtu, kursi i këmbimit të Lekut ka shfaqur një mbiçmim të lehtë gjatë muajve të verës, në përputhje me sjelljen e vet sezonale. Banka e Shqipërisë vlerëson se kushtet e financimit mbeten të përshtatshme për nxitjen e kërkesës agregate, dhe pasqyrojnë një transmetim të mirë të stimulit tonë monetar.

Kredia bankare ka vijuar të jetë një burim i qëndrueshëm financimi për ekonominë, duke pasqyruar kushtet e favorshme të financimit, rritjen e kërkesës dhe përqasjen pozitive të bankave ndaj kreditimit. Vëllimi i kredisë për sektorin privat u rrit mesatarisht me 8.4% në muajt korrik e gusht. Rritja e kredisë ka financuar zgjerimin e investimeve të bizneseve dhe të familjeve shqiptare, si dhe mbulimin e nevojave të tyre me likuiditet. Për më tepër, kreditimi vijon të ruajë dy tipare pozitive. Së pari, kredia në Lek vijon të shfaqë ritme të larta rritjeje, duke ilustruar një përcjellje të mirë të stimulit monetar dhe duke rritur rezistencën e sistemit bankar ndaj rreziqeve. Së dyti, treguesi i kredisë me probleme ra poshtë nivelit 7.0% në muajin gusht, duke sugjeruar një cilësi të kënaqshme të këtij portofoli.

Perspektiva ekonomike mbetet përgjithësisht pozitive. Ekonomia shqiptare pritet të shënojë një rritje të shpejtë gjatë vitit aktual dhe të zgjerohet me ritme të qëndrueshme gjatë viteve në vijim. Kjo ecuri pritet të mbështetet nga ambienti i favorshëm i huaj, nga reduktimi i pasigurisë në vend, nga një miks stimulues politikash monetare dhe fiskale, si dhe nga përmirësimi i bilanceve të sektorit privat. Këta faktorë pritet të nxitin rritjen e konsumit, të eksporteve dhe të investimeve. Zgjerimi i kërkesës do të ndihmojë rritjen e punësimit dhe të pagave dhe në një kthim gradual të inflacionit drejt objektivit, brenda vitit 2022.

Rreziqet rreth këtij parashikimi janë të balancuara, ndonëse ecuria e ekonomisë mbetet subjekt i goditjeve të mundshme negative nga ecuria e pandemisë, ndërsa ecuria e inflacionit rrezikohet në kahun rritës nga ecuria e çmimeve në tregjet botërore.

Rreziqe potenciale të kahut të poshtëm janë: (i) rivendosja e kufizimeve, si pasojë e përkeqësimit të situatës epidemiologjike; (ii) rimëkëmbja më e ngadaltë e investimeve dhe konsumit, si pasojë e një përqasjeje më të kujdesshme të bizneseve dhe familjeve; si dhe, (iii) një shtrëngim më i shpejtë i kushteve monetare në Eurozonë, si pasojë e rritjes së fundit të inflacionit.

Rreziqe potenciale të kahut të sipërm janë: (i) një rritje më e shpejtë e aktivitetit ekonomik, si pasojë e një konsolidimi më të zbutur fiskal; dhe (ii) një rritje më e shpejtë apo më e qëndrueshme në kohë e çmimeve në tregjet botërore. Në veçanti, skenari i fundit po merr një vëmendje në rritje gjatë javëve të fundit, në ilustrim të rritjeve të forta të çmimeve të naftës, të gazit dhe të energjisë në tregjet botërore, si dhe ndikimit që ato mund të kenë në shtrëngimin e politikave monetare.

***

Duke gjykuar mbi sa më sipër, Këshilli Mbikëqyrës vlerësoi se qëndrimi aktual i politikës monetare mbetet i përshtatshëm.

Rrjedhimisht, ai vendosi:

• të lerë të pandryshuar normën bazë të interesit, në nivelin 0.5%;
• të lerë të pandryshuar normat e interesit të depozitave dhe kredive njëditore, respektivisht në nivelet 0.1% dhe 0.9%.

Gjithashtu, Këshilli Mbikëqyrës vlerësoi të nevojshme ruajtjen e formës aktuale, me çmim fiks dhe sasi të pakufizuar, të ankandeve të injektimit të likuiditetit në sektorin bankar edhe gjatë tremujorit të fundit të vitit 2021.

Këshilli Mbikëqyrës vlerësoi se materializimi i pritjeve të skenarit bazë – i cili parashikon adoptimin e një kahu konsolidues të politikës fiskale, vijimin e rimëkëmbjes ekonomike dhe ndikime kalimtare në inflacion nga goditjet e ofertës – do të kërkonte fillimin e normalizimit gradual të politikës monetare gjatë tremujorëve në vijim. Ky normalizim do t’i shërbente respektimit të objektivit tonë të stabilitetit të çmimeve dhe qëndrueshmërisë së rritjes ekonomike në afatin e mesëm dhe të gjatë.

Nga ana tjetër, Këshilli Mbikëqyrës mbetet në monitorim të pasojave që do të ketë rritja e çmimeve në tregjet botërore. Në rast se kjo rritje provohet të jetë më e fortë apo më e qëndrueshme në kohë, si dhe në rast se ndikimi i saj në inflacionin vendas është më i lartë se pritjet aktuale, Këshilli Mbikëqyrës mbetet i gatshëm të rishikojë qëndrimin e politikës monetare, duke u kujdesur që ajo të jetë gjithnjë në përputhje me objektivin tonë të inflacionit.